«Κακομαθαίνω» το παιδί μου;
Στην αρχή της ζωής του ένα βρέφος είναι πλήρως εξαρτημένο από τα άτομα γύρω του για να μπορεί να επιζήσει βιολογικά. Το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να επικοινωνήσει με τον δικό του τρόπο τις ανάγκες του. Συνεπώς, η μητέρα του αναλαμβάνει την φροντίδα και την ικανοποίηση των αναγκών του, ενώ παράλληλα αναλαμβάνει τον ρόλο του «μεσολαβητή» ανάμεσα στο παιδί και στο περιβάλλον του. Θα μπορούσαμε να πούμε πως στα αρχικά στάδια της ζωής του η μητέρα «δανείζει» το «εγώ» της στο παιδί της ώσπου να αποκτήσει αυτό το δικό του. Αναλαμβάνει να το ταΐσει όταν αυτό πεινάει, να το σκεπάσει όταν αυτό κρυώνει και να το βοηθήσει να κοιμηθεί όταν είναι κουρασμένο. Η φροντίδα αυτή δημιουργεί στο βρέφος το αίσθημα ασφάλειας και εμπιστοσύνης.
Στα αρχικά στάδια της ζωής του το βρέφος επικοινωνεί τις ανάγκες του κλαίγοντας και η μητέρα προσπαθεί να τις ικανοποιήσει άμεσα γιατί ένα βρέφος δεν γνωρίζει τι θα πει «σε λίγο», το μόνο που γνωρίζει είναι το "τώρα». Η άμεση ανταπόκριση της μητέρας στις ανάγκες του παιδιού της δεν σημαίνει πως το κακομαθαίνει, αντιθέτως του μαθαίνει πως κάποιος είναι εκεί μαζί του για να τον βοηθάει και να τον φροντίζει. Με την φροντίδα της μητέρας και με το πέρασμα του χρόνου μαθαίνει να περιμένει, αφού τώρα πια ξέρει πως σίγουρα θα το φροντίσουν και πως οι ανάγκες του θα ικανοποιηθούν. Το βρέφος αποκτά μια νέα δεξιότητα και ο ρόλος της μητέρας είναι να επιβραβεύσει αυτό το επίτευγμα και να προσαρμόσει την φροντίδα της με βάση τα νέα γεγονότα. Εάν η μητέρα συνεχίσει να φέρεται στο παιδί της όπως και πρώτα τότε ναι, το κακομαθαίνει γιατί συνεχίζει να προσφέρει την απόλυτη φροντίδα της ενώ παράλληλα εμποδίζει την εξάσκηση των νέων ικανοτήτων του και το αποθαρρύνει να δοκιμάσει.
Όσο μεγαλώνει και αλλάζει ένα παιδί αλλάζουν οι ανάγκες και οι ικανότητες του, συνεπώς είναι σημαντικό να προσαρμόζουμε και την φροντίδα μας με βάση τις αλλαγές αυτές για να δώσουμε την ελευθερία στο παιδί να εξερευνήσει, να εξασκήσει τις ικανότητες του και να αναπτύξει δεξιότητες που θα τον βοηθήσουν να ανεξαρτητοποιηθεί.
Συνήθως «κακομαθαίνουμε» το παιδί μας όταν αυτό αρχίζει πλέον να γίνεται «ανεξάρτητο»
Φροντίζουμε ένα παιδί μέχρι να μπορέσει το ίδιο να φροντίσει τον εαυτό του. Τι γίνεται όμως όταν το παιδί μας αρχίζει να μεγαλώνει και οι ανάγκες του αλλάζουν; Τι γίνεται όταν το παιδί μας δεν έχει ανάγκη πια την απόλυτη φροντίδα μας και έχει αρχίσει να αναπτύσσει δεξιότητες που τον οδηγούν στην απόλυτη ανεξαρτησία του;
Η ανεξαρτησία είναι ένα μεταβατικό στάδιο τόσο για το ίδιο το παιδί όσο και για τους γονείς. Δεν είναι εύκολο για μια μητέρα να αποδεχτεί πως το παιδί της δεν την έχει όση ανάγκη την είχε στο παρελθόν (όσο αφορά την βιολογική του επιβίωση). Δεν έχει πια την ανάγκη να τον ντύνουν, να το ταΐζουν και να το μεταφέρουν, χρειάζεται απλά βοήθεια για να το κάνει και όσο μεγαλώνει η βοήθεια γίνεται όλο και λιγότερο απαραίτητη. Αυτό δεν σημαίνει όμως πως το παιδί παύει να έχει την ανάγκη για την φροντίδα και την στήριξη των γονιών του, απλώς οι ανάγκες του αλλάζουν. Η βασική και πιο μεγάλη ανάγκη ενός παιδιού όσο μεγαλώνει είναι να γίνει όσο πιο ανεξάρτητο μπορεί και ο ρόλος των γονιών είναι να το ενθαρρύνουν και να του δώσουν εφόδια για να μπορέσει να το κάνει. Φροντίζουμε το παιδί μας ακόμη και όταν δεν τον παίρνουμε με το παραμικρό αγκαλιά ή όταν δεν του δίνουμε αυτό που ζητάει όταν φωνάζει και κλαίει, γιατί έτσι του μαθαίνουμε να υπομένει, να εκφράζει τις επιθυμίες του με λόγια και να ελέγχει τον εαυτό του. Βοηθάμε το παιδί μας να μάθει να μοιράζεται τα παιχνίδια του με άλλα παιδιά ακόμη και εάν η στάση μας κάποιες φορές μπορεί να γίνει απόλυτη, γιατί έτσι θα μάθει στο μέλλον να μοιράζεται τις ιδέες του, τα συναισθήματα του, τον εαυτό του και την ζωή του.
Είναι σημαντικό να προσαρμόζουμε την στάση και την φροντίδα μας με βάση τις ανάγκες και την ηλικία ενός παιδιού. Δεν κακομαθαίνουμε ένα νεογέννητο παιδί όταν το ταΐζουμε αλλά κακομαθαίνουμε ένα παιδί όταν το ταΐζουμε ενώ μπορεί να το κάνει από μόνο του. Συνεπώς, η απάντηση στην ερώτηση «κακομαθαίνω το παιδί μου;» διαφέρει από ηλικία σε ηλικία. Εάν διερωτάστε κατά πόσο κακομαθαίνετε το παιδί σας, σκεφτείτε την ηλικία του, τις ικανότητες του με βάση την ηλικία του, και κατά πόσο οι προσδοκίες και η στάση σας ενθαρρύνουν ή αποθαρρύνουν το παιδί σας. Ένα παιδί μπορεί να κακομάθει εάν στερηθεί αυτά που δικαιούται να του μάθουμε.